Interview met Renso Tamse: leren van de natuur, leren door te doen

Op een wat koude winteravond zit ik in het gezellige atelier van Renso Tamse, één van Nederlands beste wild-life kunstenaars. Omringd door prachtig realistische schilderijen en tekeningen van wolven, panda's, vogels en een echte vingerplant, praten we over zijn inspiratie en over hoe hij leert als kunstenaar. Ik mag hem interviewen in mijn zoektocht op de vraag: hoe leert een professionele, ervaren kunstenaar.

Van inspiratie tot geschilderde emotie

Hoe begin je een kunstwerk?

'Het begin met een een idee, een gevoel. Het start vaak in de natuur en dan komen er vanzelf beelden in mijn hoofd. Het raakt iets, het kan een lichtval zijn op een boom die uiteindelijk een tijger wordt. Het kan ook zijn dat ik een tijger zie en dat het diezelfde tijger wordt. De inspiratie zegt niet altijd iets over het onderwerp uiteindelijk. Ik vergelijk niet bewust het eindresultaat met die start. Ik kijk wel of het af is of niet, maar dat hoeft niet hetzelfde te zijn als het begin-idee.

Tegenwoordig zitten er wel meer geraffineerde gedachten achter wat ik maak dan toen ik net begon. Het is meer conceptueel. Er kan van alles achter zitten, het hoe en waarom. Ondanks dat mensen dat niet altijd zien. Als ik echt wil dat mensen dat weten, vertel ik het erbij. Maar uiteindelijk maakt het niet zoveel uit. Dat is het mooiste van kunst: dat iedereen zijn eigen verhaal kan maken. Je hebt je eigen verhaal erover. Het kan zijn dat iemand hevig geëmotioneerd is en de volgende zegt: 'K' hep niks met peerd’n'. Dat kan en is helemaal niet erg.

Ik denk dat het belangrijk is dat je in je hoofd steeds bezig bent met wat je wilt vastleggen. Dus als ik een onderzoekende wolf wil laten zien of een juist hele gevaarlijke, daarmee ben ik in mijn hoofd al bezig. Je kan zoveel emotie in dieren leggen. Bij dieren is het vaak hoe ze kijken: kijken ze je direct aan of draait hun blik van je af. Als ze je van onder hun wenkbrauwen aankijken is dat veel dreigender dan wanneer ze langs je heen kijken. Het moet worden wat ik wil zeggen, zodat het voor anderen ook duidelijk wordt.

Probeer je dat proces te beïnvloeden?

Ja, dingen met inspiratie werken het beste als je lekker in je vel zit, dus als ik ziek ben werkt het niet, als ik de natuur op zoek wel. Want de natuur is uiteindelijk de bron van alle inspiratie. Daarin vind ik een bepaalde rust. Maar dat kan ook op mijn atelier met een goeie bak koffie, met de juiste muziek creëer ik een fijne sfeer.

In het begin deed ik dat onbewust. Dat begon ooit met kraanvogels: daar stond ik tussen en ik vond ze geweldig. Op dat moment kwam alles bij elkaar: goed licht, mooi gebeuren, ik voelde me gigantisch uplifted. Gelukkiger kan je niet zijn in je werk. Dat stukje is niet het hele proces maar dat kan ik wel vangen door bijvoorbeeld Japanse muziek op te zetten, sushi te eten, alles Japans te doen. Toen ik er twee maanden later nog steeds mee bezig was, hoefde ik alleen nog maar Japanse muziek op te zetten om weer helemaal in de sfeer te komen.

Ben jij iemand die achteraf zo'n proces analyseert en onderzoekt?

Ik ben niet zo van documenteren van wat ik gedaan heb. Ik doe veel op intuïtie, dus als ik tijdens het schilderen ga stoppen en analyseren, verlies ik die spontaniteit. Tegenwoordig maak ik wel korte filmpjes, bijvoorbeeld van het tijdsverloop. Terugkijkend denk ik: hé, waarom houd ik die kwast zo vast?

Ieder schilderij is weer anders, ook al heb ik de afbeelding eerder getekend. Het gaat nooit vanzelf. Het lijkt wel of je met elk schilderij dat je maakt een paar procent leert. De kennis van jaren dit al doen, dat is een bergje dat groeit. Ik hoef het niet op te schrijven, het zit in mijn vingers, het zit in mijn genen en dat komt bovenop dat bergje, dat maar blijft groeien. En zolang dat bergje maar blijft groeien blijf je jong, blijft de hartstocht en passie. Ik denk dat het een must is om te blijven leren in mijn vak.

Leren door te doen

Waar leer jij het meeste van?

Ik moet het doen. Dus ik ben blij dat ik een aantal fouten heb gemaakt en opnieuw moest beginnen. Achteraf merk ik dat daar ontzettend veel geduld voor heb. Er waren technische dingen waar ik tegenaan botste. Dat ik het papier wilde verscheuren omdat het alles opzoog en ik de verf niet heen en weer geduwd kreeg zoals ik het wilde. Dat is gewoon gebrek aan kennis. Dan ga je leren om met beter materiaal te werken en lukt het wel. Door goed om je heen te kijken, door te vragen en te zien wat wordt er aangeboden in winkels. Als je maar stappen zet en aan deuren klopt, kom je vanzelf ergens.

Ik vind het wel leuk om vooraf van een beest een studie te maken. Bijvoorbeeld van een sneeuwluipaard: hoe groot zijn die dieren precies, hoe lang is de staart ten opzichte van de rest? Ik kan video’s bekijken of naar een wildparkje gaan. Ik maak er net zo lang schetsen van totdat ik het beest ook echt in mijn vingers heb.

Andere invloeden en uitdaging

Beïnvloeden andere kunstenaars jou?

Ik heb altijd gekeken naar alles wat ik voor ogen kreeg, vooral de meer klassieke musea vind ik interessant. Ook dat groeit. Ik had vroeger niet veel met abstract maar daar heb ik steeds meer mee. Hoewel ik nooit denk: dat moet ik zelf doen. Ik kan er wel van leren, bijvoorbeeld van een vlak donker tegen een vlak licht. Waarom ligt die zwarte balk voorin het schilderij? Het is niet Gulden Snede, maar waarom trekt het toch? Of de lichtval bij Rembrandt: dat is niet alleen een kwestie van alles donker maken en een paar stukjes over houden. Ik vind het leuk om na zo'n expositie echt te kijken of ik dat binnen het donker van mijn tekening kan krijgen. Dat triggert.

Het lijkt me ook leuk om ooit in een schilderij in de stijl van een ander te maken. Een onderwerp van een ander te kiezen en misschien zelfs de techniek. In het verleden is dat ook gebeurd, Picasso heeft bijvoorbeeld een Van Gogh schilderij gemaakt. Ik zou ook graag het dier in mijn schilderij willen laten bewegen. Dat is natuurlijk wat ik eigenlijk wil bereiken: dat het dier zo echt mogelijk is. Andere kunstenaars doen dat in 3D of met hologram. Ik denk aan een tekenfilmpje. Maar 300 maal hetzelfde beeld tekenen met steeds een kleine aanpassing is in mijn techniek nogal veel werk.

Nieuwsgierig als hij is, eindigen we ons gesprek met vragen aan mij: Renso wil weten waarvan ik gelukkig word. Antwoord: van schrijven, bijvoorbeeld van het schrijven van een interview als dit: van het gesprek dat we voeren en van het uitwerken van de herinnering daaraan.

Meer informatie en contactgegevens vind je op de site van Renso Tamse: www.rensotamse.com

Een aantal werken van Renso Tamse zijn te koop via onze site.