Is kunst echt of vals? Tien tips voor het kopen van kunst

Kunst en verbazing horen bij elkaar. En dan bedoel ik niet de verbazing over de kunst, maar de verbazing over mensen die je tegenkomt, de vragen die ze stellen en de ideeën die ze hebben. De vraag: Is het echt of is het vals? lijkt een simpele, gesloten vraag met slechts twee  antwoordmogelijkheden: ja of nee.  Maar juist omdat er verschillende ideeën zijn over echt en over vals levert dit soms vreemde gesprekken op.

Er was een mevrouw die ervan overtuigd was dat haar zeefdruk vals was, omdat ‘ie niet genummerd  was. En een meneer die zijn geld terug wilde omdat het werk niet gesigneerd was terwijl de beschrijving toch duidelijk was en helemaal niet over  enige signatuur repte. Op zich niet erg: als je spijt hebt van een aankoop krijg je bij ons je geld terug*. En dan hebben we de mensen die enorm veel waarde hechten aan een certificaat met het idee dat je daarmee zeker weet dat iets echt is.  Daarom in deze blog tien tips voor het aankopen van Echte Kunst op een veiling.

1: bekijk het werk van de kunstenaar

Zoek op Google – afbeeldingen naar meer werk van de kunstenaar. Je ziet dan heel snel wat hij of zij maakt en of het werk dat jij wilt kopen daar echt op lijkt. Ook handig: je ziet wat de vraagprijzen zoal zijn.  Kijk naar handtekeningen van de kunstenaar en vergelijk. Het lijkt makkelijk, maar het is best lastig om een handtekening goed te vervalsen. In de loop van de tijd verandert zo’n signatuur, dus als er een jaartal bekend is, controleer je of de signatuur past bij de tijd.

2: kijk naar de achterkant

Werk dat al wat ouder is, heeft een geschiedenis en die lees je aan de achterkant. Stickers of opmerkingen van vorige eigenaren of van de lijstenmaker,  sporen van slijtage van het ophangen en kleine deukjes  in het hout van een lijst: iedere achterkant vertelt een verhaal. Hoe ouder het werk, deste meer verhaal vaak is. Ga dus naar de kijkdag en neem het werk in handen. Kijk daarbij vooral naar de achterkant. 

3: ruik de kunst

Papier, verf, hout: alles heeft een geur. Een lithografie uit 1930 moet een heel klein beetje zurig ruiken en in ieder geval niet naar verse drukinkt.

4: leg het onder een vergrootglas en voel

Met een loep kan je zien hoe het werk is gemaakt. Bij een houtgravure, ets of linosnede zal  het papier vaak een heel klein beetje ingedrukt zijn. Bij een zeefdruk zie je dat een werk is opgebouwd uit verschillende lagen kleur. Let bij alle grafiek op de levendigheid van de kleur en de kwaliteit van zwarte lijnen. Op wikipedia kan je precies lezen wat het verschil is tussen de verschillende druktechnieken.

5: vraag waar het vandaan komt

De medewerkers van het veilinghuis mogen je niet de naam geven van de inbrenger, maar je kan wel vragen waar het werk vandaan komt: een particulier, een verzamelaar of een handelaar. Een goed veilnghuis zal je vertellen wat ze weten van de herkomst en dat geeft jou net iets meer informatie.

6: vraag het de kunstenaar

De kunstenaar of  stichtingen en musea  over de kunstenaar zijn vaak goed vindbaar via het internet. Heb je twijfels over een werk, dan kan je een mail sturen. Voor de kunstenaar is het niet prettig om te weten dat zijn of haar werk wordt nagemaakt en verkocht, dus die heeft er ook belang bij om jou goed te informeren. 

7: lees de beschrijving

Wat er niet op staat, zit er ook niet in, maar een beschrijving is natuurlijk wel bedoeld om het product te verkopen. Je kan er dus van uitgaan dat alles dat de waarde van een werk verhoogt , in de beschrijving staat.  Maar het veilinghuis wil ook niet dat hun kopers teleurgesteld zijn en het werk terugbrengen. Beschadigingen en andere mankementen zullen meestal goed omschreven zijn.  Vooral de beschrijving van de kunstenaar luistert nauw: staat er: ‘naar Frans Hals’, dan heeft Frans Hals het niet geschilderd. Staat er zonder enig voorbehoud de volledige naam en geboortedatum van de kunstenaar bij de beschrijving, dan geeft het veilinghuis de garantie dat die kunstenaar het werk echt heeft gemaakt. De beschrijvingen verschillen per veilinghuis: goed lezen, dus.

8: weet wat een certificaat waard is

Een certificaat (na)maken is nog makkelijker dan een kunstwerk namaken. Bekijk dus ook het certificaat vooraf goed en controleer de instantie die het heeft uitgeschreven. Certificaten van levende en actieve kunstenaars worden door henzelf gemaakt of door de galerist die hen vertegenwoordigen. Je kan dus navragen of het certificaat inderdaad door hen is opgesteld.

9: lees de veilingvoorwaarden

In de veilingvoorwaarden lees je welke rechten je hebt maar ook wat er precies bedoeld wordt met bepaalde omschrijvingen. Bij de veel veilingen kan je het werk binnen bepaalde tijd terug brengen als je daar een goed argument  voor hebt en krijg je je geld terug. Maar bij faillissementsveilingen is dat niet zo.

10: neem risico en koop wat je echt mooi vindt

Zie je werk van een ‘onbekende kunstenaar’ waarvan je denkt dat het een bekende kunstenaar is, dan is het misschien de moeite waard om een risico te nemen.  Heb je het werk eenmaal in huis, dan kan je altijd nog meer onderzoek doen. Een veilinghuis heeft niet altijd de tijd om uitgebreid onderzoek te doen met als gevolg dat lang niet ieder werk toegeschreven wordt aan de juiste kunstenaar. Vraag Dert of andere kunstkenners om hun mening.  Kunst kopen als investering is overigens nooit verstandig, dus dit doe je alleen als je het werk echt mooi vindt. De kans dat jij de enige bent die een originele van Gogh ontdekt is niet heel er groot, helaas. En zo wel, dan komen we graag op het feest.

De afbeelding bij deze blog is een werk van een onbekende kunstenaar, die werk van Pisarro heeft nageschilderd en met zijn eigen naam heeft ondertekend: https://www.dertnijlandfinearts.nl/schilderkunst/pont-boieldieu

* zie voorwaarden

https://nl.wikipedia.org/wiki/Druktechniek

Jacqueline Nijland-Potter schrijft over de belevenissen in de kunsthandel van Dert Nijland Fine Arts. Haar echtgenoot Dert Nijland adviseert over kunst en koopt de kunst in. Door samen de inkopen te beschrijven en achtergrond-informatie van de kunstwerken en over de kunstenaars te zoeken, leert Jacqueline steeds meer over kunst.